De onbalansmarkt
De onbalansmarkt in Nederland voor elektriciteit, is een cruciaal onderdeel van het energiesysteem. Ontworpen om de constante balans tussen vraag en aanbod van elektriciteit te handhaven. In een ideale situatie zouden vraag en aanbod altijd perfect op elkaar afgestemd zijn, maar in de praktijk fluctueren deze factoren voortdurend. De onbalansmarkt fungeert als een mechanisme om deze schommelingen op te vangen. Met behulp van Balance Responsible Parties (BRP’s). Je leest hier hoe dat werkt.
Balansverantwoordelijke
Op kleinverbruikers na, ben je zelf verantwoordelijkheid voor jouw balans tussen vraag en aanbod van elektriciteit. Als grootverbruiker kan je deze rol van Balansverantwoordelijke Partij zelf aanvragen. Maar meestal wordt dit uit handen gegeven aan een professionele BRP. Zo’n BRP heeft minimaal één, maar vaak meerdere elektriciteitsaansluitingen in zijn portfolio.
Voorspelling versus reality
Je bent als BRP financieel verantwoordelijk voor de balans tussen de afname (verbruik) en invoeding (opwek) van deze aansluitingen. Die balans wordt per kwartier geadministreerd. Die periode noem je de Imbalance Settlement Period (ISP), ofwel de onbalansverrekeningsperiode. Elke BRP doet een voorspelling over zijn portfolio: de prognose voor opwek en verbruik. Deze prognose wordt doorgegeven aan TenneT. Als het werkelijke verbruik afwijkt van de voorspellingen, treden er onbalanskosten op. Wanneer je de verantwoordelijke partij bent voor deze onbalans, ben je verplicht om een vergoeding te betalen. Het doel van deze ‘boete’ is om marktdeelnemers te stimuleren om nauwkeurige voorspellingen te maken en hun activiteiten af te stemmen op de werkelijke vraag. Zodat er zo min mogelijk onbalans ontstaat. Want dat draagt bij aan een betrouwbare energievoorziening.
Stimuleren
De onbalansprijs is wat de balanceringspartijen aan TenneT moeten betalen voor het afwijken van hun portfoliovoorspellingen. Die afwijkingen in voorspellingen zorgen namelijk voor onbalansen in de totale systeemonbalans. De onbalansprijs is (meestal) gelijk aan de balanceringsenergieprijs (aFRR). Passieve balancering, zoals het wordt genoemd, is mogelijk omdat BRP’s toegang hebben tot live updates over de volumes en prijzen van de actieve balanceringsenergie.
Dit ‘spelletje’ werkt twee kanten op. Enerzijds wordt een BRP zo gestimuleerd om juiste voorspellingen te doen en zo geen onbalans te veroorzaken. Anderzijds stimuleert TenneT BRP’s financieel om van hun portfolio af te wijken, zolang dit er maar voor zorgt dat de totale onbalans van het systeem vermindert. In de praktijk betekent dit, dat BRP’s ook doelbewust een onbalans binnen hun eigen portfolio kunnen veroorzaken, zolang dat tegengesteld is aan de systeemonbalans. Voor deze doelbewuste portfolio-onbalans, ontvang je dan namelijk juist de onbalansprijs.
Balanceringsenergie
Verbruikers hebben dus zelf de verantwoordelijkheid om zoveel mogelijk bij te dragen aan de balans op ons energienet. Toch kan je niet voorkomen dat voorspellingen en de realiteit verschillen van elkaar. Om die reden wil je graag flexibel vermogen achter de hand hebben. Flexibel vermogen houdt in dat je op afroep het verbruik of de opwek van assets kan aanpassen.
Batterijopslag is daarvoor heel logisch. Maar ook zon, wind of zelfs een flexibel productieproces kunnen hiervoor gebruikt worden. Wanneer er zo’n onvoorziene onbalans is, kan TenneT beroep doen op dit flexibele vermogen. Een Balancing Service Provider (BSP’er) kan deze balanceringsenergie aanbieden. Je geeft TenneT toegang tot jouw opwek- of verbruiksinstallatie en kan er automotsiche en snel worden geschakeld bij onbalans. En zo wordt de onbalans op het net opgevangen.